Osmanlı Devleti’nde Halk Sağlığı ve Gıda Güvenliği: Marsilya Unu Örneği

Public Health and Food Safety in the Ottoman Empire: The Case of Marseille Flour

Özet

1. yüzyılda Osmanlı Devleti tahıl üretimiyle mevcut nüfusunu besleyemez hale gelmiştir. Rusya, Romanya, Fransa, ABD’den buğday ve un ithal edilmek durumunda kalınmıştır. Bununla birlikte ithal edilen tüm unların Osmanlı toplumunu alıştığı standartlara uygun olduğu söylenemez. Özellikle 1880-1900 yılları arasında Fransa’dan ithal edilen ve Marsilya Unu olarak sınıflandırılan unlar, içeriğindeki gluten oranlarının yetersizliği ve halk sağlığını tehlikeye attığı gerekçesiyle birçok yasaklama ve kısıtlamalara konu olmuştur. Osmanlı Devleti unlardaki standartları korumak ve halkın sağlığını tehdit eden unları detaylı bir tahlil sürecine tabi tutmuştur. Bu süreci mümkün olduğunca şeffaf bir şekilde yürütmeye özen gösteren Osmanlı Hükümeti, Avrupa standartlarında tahlilhanelere sahip olduğu gibi yabancı elçilik görevlilerinin de tahlillere tanıklık etmelerine olanak sağlamıştır. Tahlil neticesinde halk sağlına zararı olabilecek her türlü unun ithalatını durdurmak ve yasaklamaktan da çekinmemiştir. Bu çalışma, Osmanlı arşiv kaynakları ışığında Marsilya Unu meselesinin hangi gerekçelerle ithal edildiğini inceleyerek ortaya çıkan halk sağlığı meselesinin nasıl çözüldüğüne odaklanmıştır. Çalışmada tahlil süreçleri, yasaklama kararlarının dayanak noktaları ve genel olarak Osmanlı Devleti’nin halk sağlığını korumaya yönelik aldığı tedbirler incelenmiştir.