Kafkas Muhacirlerinin Geri Dönüş Girişimleri

Caucasian Refugees' Return Attempts

Özet

Rusya’nın emperyalist politikaları doğrultusunda Osmanlı topraklarına yaptığı akınlar, gerek Balkanlarda gerekse Kafkasya’da buralarda yaşayan halkların yaşam koşullarını zorlaştırmıştı. Bu halklar, yer yer direnişler olsa da başarılı olunamayarak güvenli gördükleri yerlere göçlere başlamışlardı. Osmanlı Devleti, o dönemde mevcut topraklarına göç eden muhacirlerin mümkün olduğunca güvenli yaşamalarını sağlamaya çalışmış, bu amaçla çeşitli politikalar uygulamaya koymuştu. Muhacirlerin güvenli bir şekilde sevkleri ve iskânları sağlanmış ve temel ihtiyaçları karşılanarak daha fazla mağdur olmaları engellenmeye çalışılmıştı. Ancak tüm uygulamalara ve yatırımlara rağmen bazı muhacirler kimi zaman memnun kalmayarak, kimi zaman memleketlerinde koşulların düzelmesiyle, kimi zaman da Osmanlı Devleti’ne karşı öne sürdükleri şartların kabul edilmemesi üzerine memleketlerine geri dönmüşler ya da geri dönme girişimlerinde bulunmuşlardı. Muhacirlerin memleketlerinden Osmanlı topraklarına göçlerine yol açan sürecin ve Osmanlı Devleti’nin bu muhacirler için uyguladığı politikaların, muhacirlerin geri dönüş süreci anlatılırken bir arka plan olarak verildiği bu yazıda göçmenlerin geri dönüşleri meselesi arşiv belgelerinden yararlanılarak sunulan örneklerle, Osmanlı Devleti’nin bu durum karşısında verdiği tepkiler ve aldığı kararlar da göz önünde bulundurularak incelenmiştir.